Süňkleriň dykyzlygy osteoporoz derejesini görkezip, döwük töwekgelçiligini çaklap biler.40 ýaşyňyzdan soň, süňkleriňiziň saglygyna düşünmek üçin gysga wagtda öňüni alyş çäreleri görmek üçin süňkleriň dykyzlygyny barlamaly.(dexa goşa energiýa rentgen şöhlelendiriş skanerleri we ultrases ses densitometri arkaly süňk dykyzlygyny barlamak)
Adam 40 ýaşyna ýetende, beden kem-kemden peselip başlaýar, esasanam aýallaryň bedeni menopauza ýetende çalt kalsiý ýitirýär, bu bolsa osteoporozyň kem-kemden ýüze çykmagyna sebäp bolýar., şonuň üçin süňkleriň dykyzlygyny 40 ýaşdan soň yzygiderli barlamaly.
Osteoporozyň sebäbi näme?Bu kesel orta ýaşly we garry adamlaryň arasynda ýaýranmy?
Osteoporoz orta we garrylyk döwründe ýaýran skelet ulgamynyň keselidir.Olaryň arasynda aýallar erkeklere garanyňda osteoporoz keseline has ýykgyn edýärler we bu san erkekleriňkiden 3 esse köpdür.
Osteoporoz "asuda kesel" bolup, näsaglaryň 50% -de irki alamatlary ýok.Arka agyry, beýikligiň gysgalmagy we gysmak ýaly alamatlar orta ýaşly we garry adamlar adaty garrylyk ýagdaýy hökmünde aňsatlyk bilen äsgerilmeýär.Bedeniň şu wagt osteoporozyň duýduryş jaňyny çykarandygyny bilenoklar.
Osteoporozyň düýp manysy süňk massasynyň pesliginden (ýagny süňkleriň dykyzlygynyň peselmegi) ýüze çykýar.Ageaşy bilen süňkdäki retikulýar gurluş kem-kemden ýuka bolýar.Süňk termitler tarapyndan ýok edilen şöhle ýalydyr.Daşyndan seredeniňde, adaty agaç, ýöne içi köpden bäri boş we indi gaty däl.Bu wagt seresap bolaýmasaňyz, näzik süňkler döwüler, hassalaryň durmuş derejesine täsir eder we maşgalalara maddy kynçylyklar getirer.Şol sebäpden, ýüze çykmazdan ozal orta ýaşly we garry adamlar süňk saglygyny fiziki gözden geçiriş elementlerine goşmalydyrlar we adatça ýylda bir gezek süňkleriň dykyzlygyny barlamak üçin hassahana yzygiderli gitmelidirler.
Süňkleriň dykyzlygy synagy, esasan, osteoporozyň öňüni almak üçin, osteoporozyň ýüze çykmagy näme?
Osteoporoz ulgamlaýyn kesel bolup, köplenç döwükler, böwrekler, bel agyrylary, gysga boý we ş.m. ýüze çykýar. Bu orta ýaşly we garry adamlarda iň köp ýaýran süňk keseli.Garrylardaky döwükleriň 95% -den gowragy osteoporoz sebäpli ýüze çykýar.
Halkara osteoporoz gaznasy tarapyndan neşir edilen maglumatlar toplumy osteoporoz sebäpli dörän döwükligiň dünýäde her 3 sekuntda ýüze çykýandygyny we aýallaryň 1/3 böleginiň we erkekleriň 1/5 böleginiň 50 ýaşdan soň ilkinji döwüklerini başdan geçirjekdigini görkezýär. Kalbyň döwülmegi bilen kesellänleriň 20% -i döwülenden 6 aýyň içinde öler.Epidemiologiki gözlegler meniň ýurdumda 50 ýaşdan uly adamlaryň arasynda osteoporozyň ýaýramagynyň erkeklerde 14,4%, aýallarda 20,7%, pes süňk massasynyň ýaýramagynyň erkeklerde 57,6%, aýallarda 64,6% bolandygyny görkezýär.
Osteoporoz bizden uzakda däl, ýeterlik derejede üns bermelidiris we ylmy taýdan öňüni almalydyrys, ýogsam bu keseller saglygymyza uly howp salýar.
Süňk dykyzlygy synagy kime gerek?
Bu soragy anyklamak üçin ilki bilen osteoporozyň ýokary töwekgelçilikli toparyna degişlidigine düşünmelidiris.Osteoporozyň ýokary töwekgelçilikli toparlary esasan aşakdakylary öz içine alýar: Birinjiden, garry adamlar.Süňk massasy 30 ýaş töweregi, soň bolsa peselmegini dowam etdirýär.Ikinjisi aýal menopauza we erkek jyns taýdan gowşaklyk.Üçünjisi pes agramly adamlar.Dördünjiden, çilimkeşler, alkogol içgileri we aşa kofe içýänler.Bäşinjisi, az fiziki işjeňligi bolanlar.Altynjy, süňk metabolik keselleri bolan näsaglar.Sevenedinjisi, süňkleriň alyş-çalşyna täsir edýän dermanlary kabul edýänler.Sekizinji, berhizde kalsiniň we D witaminiň ýetmezçiligi.
Umuman, 40 ýaşdan soň her ýyl süňkleriň dykyzlygy synagy geçirilmelidir.Uzak wagtlap süňk alyş-çalşyna täsir edýän dermanlary kabul edýän, gaty inçe we fiziki işjeňligi ýok adamlar, süňk alyş-çalyş kesellerinden ýa-da süýji keselinden, revmatoid artritinden, gipertiroidizmden, dowamly gepatitden we süňk alyş-çalşyna täsir edýän beýleki kesellerden ejir çekýänler bolmaly süňkleriň dykyzlygyny mümkin boldugyça gysga wagtda barlamak.
Süňk dykyzlygynyň yzygiderli synaglaryndan başga-da, osteoporozyň öňüni nähili almaly?
Süňkleriň dykyzlygyny yzygiderli barlamakdan başga-da, durmuşda aşakdaky meselelere üns bermelidir: Birinjiden, ýeterlik kalsiý we D witamini kabul etmek.Şeýle-de bolsa, kalsiý goşundysynyň zerurlygy fiziki ýagdaýa baglydyr.Adamlaryň köpüsi iýmit arkaly dogry mukdarda kalsiý alyp bilerler, ýöne garry ýa-da dowamly keselleri bolan adamlara kalsiý goşundylary gerek.Kalsiý goşundysyndan başga-da, D witamini ýa-da D witamini bolan kalsiý goşundylaryny kabul etmek zerurdyr, sebäbi D witamini bolmasa beden kalsiý siňdirip we ulanyp bilmez.
Ikinjiden, dogry maşk ediň we ýeterlik gün şöhlesini alyň.Osteoporozyň öňüni almak üçin diňe kalsiý goşundylary ýeterlik däl.Gün şöhlesine yzygiderli täsir etmek D witamini öndürmekde we kalsiniň siňmeginde möhüm rol oýnaýar.Ortaça, adaty adamlar günde azyndan 30 minut gün şöhlesiniň täsirini almaly.Mundan başga-da, maşk etmezlik süňküň ýitmegine sebäp bolup biler we orta maşklar osteoporozyň öňüni almaga oňyn täsir edýär.
Netijede, gowy durmuş endiklerini ösdürmek.Deňagramly iýmitlenmek, az duzly iýmitlenmek, kalsiniň we belogyň kabul edilmegini ýokarlandyrmak, alkogolizmden, çilim çekmekden we kofe içmekden saklanmak zerurdyr.
süňk dykyzlygyny barlamak 40 ýaşdan uly adamlar üçin yzygiderli fiziki gözden geçirilişe (goşa energiýa rentgen şöhlelendiriş süňk densitometri arkaly süňk dykyzlygyny barlamak)
Döwlet geňeşiniň Baş edarasy tarapyndan çykarylan “Hytaýyň hroniki keselleriň öňüni almak we bejermek boýunça orta we uzak möhletli meýilnama (2017-2025) laýyklykda osteoporoz milli hroniki keselleri dolandyrmak ulgamyna we süňk minerallaryna girizildi dykyzlygy barlamak 40 ýaşdan uly adamlar üçin adaty fiziki barlag elementine öwrüldi.
Poçta wagty: Awgust-30-2022