Süňk densitometri arkaly süňk dykyzlygyny kim ölçemeli
Süňk densitometri
Osteoporoz, millionlarça aýal-gyzlara täsir edýän, süňkleriň mineral dykyzlygynyň ep-esli ýitgisidir we olary gowşak gowşak döwmek howpuna salýar.Süňk mineral dykyzlygyny (BMD) takyk ölçän, hassanyň döwük töwekgelçiligini bahalandyrmaga mümkinçilik berýän süňk densitometriýasyny hödürleýäris.Ösen ulgamymyz oňurga, böwrek ýa-da bilekdäki BMD-ni takyk hasaplamaga ukyply.Ulgam, şeýle hem, çaga ilatynda BMD-ni kesgitlemäge mümkinçilik berýär.
Osteoporozyň döremek howpy bar bolsa ýa-da howp abanýan bolsa, lukmanyňyz süňk densitometriýasyny sargyt edip biler.Osteoporozly adamlarda süňkleriň gowşaklygy ýa-da süňkleriniň mineral dykyzlygynyň ep-esli ýitmegi bar.Millionlarça aýal we köp erkek ýaşy boýunça osteoporoz keselini döredýär.
Süňk densitometri nähili işleýär
Käwagt bu synaga süňk dykyzlygyny skanirlemek ýa-da goşa energiýa rentgen şöhlelendiriş (DXA) diýilýär.Bu rentgen tehnologiýasynyň ösen görnüşidir.DXA enjamy süňkleriň üsti bilen pes dozaly rentgen şöhleleriniň inçe, göze görünmeýän şöhlesini iberýär.Softumşak dokumalaryňyz ilkinji energiýa şöhlesini siňdirýär.Süňkleriňiz ikinji şöhläni siňdirýär.Softumşak dokumanyň mukdaryny jemi bilen aýyrmak bilen, maşyn süňküň mineral dykyzlygyny (BMD) ölçemegi üpjün edýär.Şol dykyzlyk lukmana süňkleriňiziň güýjüni aýdýar.
Lukmanlar näme üçin süňk dykyzlygyny ulanýarlar
Osteoporoz süňkleriňizde kalsiniň ýitmegini öz içine alýar.Menopauzadan soň köplenç aýallara täsir edýän ýagdaý, erkeklerde hem osteoporoz bolup biler.Süňkler kalsiniň ýitmegi bilen birlikde inçe bolmagyna, has döwülmegine we döwülmegine sebäp bolýan gurluş üýtgemelerinden geçýär.
DXA, şeýle hem, radiologlara we beýleki lukmanlara süňk ýitirmegiň islendik görnüşi üçin bejergileriň netijeliligini yzarlamaga kömek edýär.Ekzameniň ölçegleri, süňküňi döwmek töwekgelçiligiňizi görkezýär.
Süňk mineral dykyzlygyny (BMD) synagyny kim almaly
• 65 we ondan uly aýallar
• 65 ýaşdan kiçi aýal-gyzlaryň döwülmegi üçin töwekgelçilik faktorlary bar.
• Menopauza geçiş döwründe aýallar, bedeniň pes agramy, öň döwülmegi ýa-da ýokary töwekgelçilikli derman ulanmak ýaly döwük üçin kliniki töwekgelçilik faktorlary bilen.
• 70 we ondan uly erkekler.
• döwük üçin kliniki töwekgelçilik faktorlary bolan 70 ýaşdan kiçi erkekler.
• Döwülen döwük ulular.
• Süňkleriň az bolmagy ýa-da süňkleriň ýitmegi bilen baglanyşykly kesel ýa-da ýagdaýy bolan ulular.
• Uly süňk massasy ýa-da süňküň ýitmegi bilen baglanyşykly dermanlary kabul edýän ulular.
• Farmakologiki (derman) bejergisi üçin seredilýän islendik adam.
• Bejergi täsirine gözegçilik etmek üçin bejergi alýan islendik adam.
• Süňküň ýitmeginiň subutnamasy bejergä alyp barjak bejergini almaýan her bir adam.
• estrogenleri bes eden aýallar, ýokarda görkezilen görkezmelere laýyklykda süňkleriň dykyzlygyny barlamak üçin göz öňünde tutulmalydyr.
Lukmanlar näme üçin oňurgaly döwüklere baha berýärler (VFA)
DXA enjamynda geçirilen başga bir synag, oňurgaly döwüklere baha bermekdir (VFA).Oňurganyň saglygyna baha berýän oňurganyň pes dozaly rentgen barlagy.VFA oňurgaňyzda (oňurgaňyzdaky süňkler) gysyş döwükleriniň bardygyny ýa-da ýokdugyny ýüze çykarar.Wertebral döwükleriň bolmagy, geljekde diňe DXA-dan has süňkleriň döwülmek töwekgelçiligini çaklamakda has möhümdir.Aşakdakylar Halkara kliniki densitometriýa jemgyýetiniň (www.iscd.org) 2007-nji ýyldaky resmi pozisiýalaryna esaslanyp, oňurgaly döwüklere baha bermegiň (VFA) sebäpleri (görkezmeleri):
VFA kim almaly?
• BMD ölçegleri boýunça pes süňk massasy (osteopeniýa) bolan postmenopozdan soňky aýallar, aşakdakylaryň haýsydyr birini PLUS:
• 70 ýaşdan uly ýa-da deňdir
• 4 sm-den uly taryhy beýiklik ýitgisi (1,6 inç).
• 2 sm-den uly beýikligi ýitirmek (0,8 inç).
• Öz-özünden habar berlen oňurgaly döwük (öň dokumentleşdirilmedik)
• Aşakdakylaryň ikisi ýa-da köpüsi;
• 60 ýaşdan 69 ýaşa çenli
• Öň oňurgaly däl döwük
• Taryhy beýikligi 2 to4 sm
• Oňurgaly döwükleriň töwekgelçiliginiň ýokarlanmagy bilen baglanyşykly hroniki ulgamlaýyn keseller (mysal üçin, orta we agyr COPD ýa-da COAD, seropozit revmatoid artrit, Crohn keseli)
• BMD ölçegleri boýunça pes süňk massasy (osteopeniýa) bolan erkekler, aşakdakylaryň haýsydyr birini PLUS ediň:
• 80 ýaş we ondan uly
• 6 sm-den uly taryhy ýitgi (2,4 inç)
• Boýy 3 sm-den uly (1,2 inç)
• Öz-özünden habar berlen oňurgaly döwük (öň dokumentleşdirilmedik)
• Aşakdakylaryň ikisi ýa-da köpüsi;
• 70 ýaşdan 79 ýaşa çenli
• Öň oňurgaly däl döwük
• Taryhy beýikligi 3-6 sm
• Farmakologiki androjdan mahrum etmek terapiýasy ýa-da orkektomiýa barada
• Oňurgaly döwükleriň töwekgelçiliginiň ýokarlanmagy bilen baglanyşykly hroniki ulgamlaýyn keseller (mysal üçin, orta we agyr COPD ýa-da COAD, seropozit revmatoid artrit, Crohn keseli)
• Dowamly glýukokortikoid bejergisinde aýallar ýa-da erkekler (üç (3) aý ýa-da ondanam köp wagtlap her gün 5 mg ýa-da ondan köp prednizona deňdir).
• BMD kriteriýalary boýunça postmenopozdan soňky aýallar ýa-da erkekler, bir ýa-da birnäçe oňurgaly döwükleriň resminamalary kliniki dolandyryşy üýtgeder.
Süňk densitometriýa synagyna taýýarlyk
Synag günüňizde adaty iýiň, ýöne ekzameniňizden azyndan 24 sagat öň kalsiý goşundylaryny kabul etmäň.Boş, rahat eşik geýiň we metal fermuar, guşak ýa-da düwmeler bilen eşiklerden gaça duruň.Radiologiýa we şekillendiriş, ekzamen wagtynda eşikleriňiziň hemmesini ýa-da hemmesini aýyrmagyňyzy we köýnek ýa-da don geýmegiňizi sorap biler.Şeýle hem şaý-sepleri, äýnekleri we islendik metal zatlary ýa-da eşikleri aýyrmaly bolmagyňyz mümkin.Şular ýaly zatlar rentgen şekillerine päsgel berip biler.
Recentlyakynda bariý barlagyny geçirendigiňizi ýa-da hasaplanan tomografiýa (KT) skaneri ýa-da radioizotop (ýadro lukmançylygy) gözden geçirmek üçin kontrastly material bilen sanjym edilendigini lukmanyňyza habar beriň.
Göwrelidigiňiz bar bolsa, elmydama lukmanyňyza ýa-da Radiologiýa we şekillendiriş tehnologiýasyna habar beriň.
Süňk densitometri synagynyň nämedigi
Halaýan
Siz örtülen stoluň üstünde ýatýarsyňyz.Kalbyň we oňurganyň süňk dykyzlygyny ölçän Merkezi DXA synagy üçin rentgen generatory siziň aşagyňyzda, şekillendiriş enjamy ýa-da detektor ýokarda.Oňurgaňyza baha bermek üçin, çanaklaryňyzy we aşaky (lomber) oňurgaňyzy tekizlemek üçin aýaklaryňyz gaplanan gutuda goldanýar.Kalbyňyza baha bermek üçin tehnolog, aýagyňyzy bagryňyzy içerde aýlaýan ýaý bilen ýerleşdirer.Iki ýagdaýda-da detektor ýuwaş-ýuwaşdan geçip, kompýuteriň monitorynda şekilleri döredýär.Synaglaryň köpüsi bary-ýogy 10-20 minut alýar we synagyň dowamynda henizem galmak möhümdir.
Peýdalary we töwekgelçilikleri
Süňk densitometri ýönekeý, çalt we ýaýramaz.Hiç hili anestezi talap etmeýär.Ulanylýan radiasiýanyň mukdary gaty az - adaty döş rentgeniniň dozasyndan ep-esli az.
Islendik rentgen prosedurasy bilen, radiasiýa aşa täsir etmekden rak keseliniň az bolmagy mümkin.Şeýle-de bolsa, takyk diagnozyň peýdasy töwekgelçilikden has ýokarydyr.Aýallar göwreli bolmak ähtimallygy bar bolsa, hemişe lukmanyna ýa-da Radiologiýa we şekillendiriş tehnologiýasyna habar bermeli.
Süňk dykyzlygynyň çäkleri
Süňk densitometri gelejekde döwüljekdigini 100% ynam bilen çaklap bilmeýär.Şeýle-de bolsa, geljekde döwülmek töwekgelçiligiňizi güýçli görkezip biler.
Süňkleriň güýjüni ölçemekde täsirliligine garamazdan, süňkleriň densitometri ýa-da DXA oňurga deformasiýasy bolan adamlar ýa-da oňurga operasiýasy bolan adamlar üçin çäkli ulanylýar.Wertebral gysyş döwükleri ýa-da osteoartrit bar bolsa, ýagdaýyňyz synagyň takyklygyna päsgel berip biler.Bu ýagdaýlarda bilek süňküniň densitometri ýaly başga bir synag geçirilip bilner.
Süňk suratlaryny okamakda ýöriteleşýäris
Radiologiýa we şekillendiriş, anyklaýyş jikme-jikliklerini üpjün edýän iň häzirki zaman enjamlaryny ulanýar.Bedenimizi şekillendirýän radiologlar ýa-da muskul-skelet radiologlary süňk densitometrlerini okamakda ýöriteleşýärler, bu bolsa has köp tejribe we tejribe siziň üçin işleýändigini aňladýar.
Iş wagty: 07-2023-nji mart